Pc 318.02 - Wegwijs in je rechten: gezins- en bejaardenhulp

Inleiding

Beste werknemer,

Welkom bij de BBTK. Wij zijn de centrale binnen het ABVV die jouw belangen altijd maximaal verdedigt. We doen dit op alle mogelijke niveaus van het sociaal overleg: van het sectoroverleg binnen het paritair comité tot in je eigen organisatie.

Op deze pagina geven we je een overzicht van de belangrijkste collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO’s) en maatregelen die voor de werknemers in het paritair comité 318 (gezins- en bejaardenhulp van de Vlaamse gemeenschap) van toepassing zijn. Je vindt hier de minimale sectorale afspraken die gemaakt zijn. Het is mogelijk dat jouw werkgever hiervan afwijkt, maar dit moet steeds in het voordeel zijn van de werknemers – en dus een verbetering van de sectorale afspraken zijn.

Heb je na het lezen nog vragen of opmerkingen? Neem gerust contact op met je BBTK-delegees of je lokale BBTK-afdeling. De adressen per afdeling vind je op onze website. 

Samen sterk!

Evert Persoon
Federaal secretaris Social Profit

De sector

De sector van de gezins- en bejaardenhulp bestaat uit verschillende gezinszorgorganisaties die gesubsidieerd worden door de Vlaamse overheid. In Vlaanderen zijn er enkele tientallen organisaties actief binnen de gezinszorg. Werknemers binnen deze organisaties worden als verzorgenden of als poetshulp bij mensen aan huis gestuurd voor verzorging en huishoudelijke hulp. 

Binnen sommige gezinszorgorganisaties is er ook een tak voor dienstencheques actief. We onderscheiden het dienstencheque-personeel in de gezinszorg van het dienstencheque-personeel in de commerciële sector (pc 322). In de gezinszorg liggen de lonen iets hoger dan in de commerciële sector, en is de omkadering ook beter geregeld. Toch winden we er geen doekjes om: het dienstencheque-personeel binnen de gezinszorg heeft in vergelijking met de andere collega’s in de gezinszorg ook een lager loon en minder extralegale voordelen. Dit komt doordat de dienstencheque-werknemers niet meegenomen worden in het vijfjaarlijks Vlaams Intersectoraal Akkoord (VIA), waarin extra middelen voor de socialprofitsectoren verdeeld worden. BBTK had dit graag anders gezien en doet waar mogelijk een extra inspanning voor de dienstencheque-werknemers, maar de sector hangt vast aan Europese regelgeving dat ervoor zorgt dat we in het VIA geen akkoorden kunnen sluiten over deze tak. Op deze pagina zullen de afwijkende rechten voor dienstencheque-werknemers waar die bestaan telkens apart vermeld worden.

Je arbeidsovereenkomst

Een arbeidsovereenkomst wordt gesloten voor onbepaalde duur of bepaalde duur. Een arbeidsovereenkomst die gesloten is voor bepaalde duur moet, in tegenstelling tot een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde duur, schriftelijk opgesteld worden en geldt voor een duidelijk omschreven taak. Als hier niet aan is voldaan, wordt deze arbeidsovereenkomst beschouwd als een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde duur. Normaal gezien zullen ook arbeidsovereenkomsten voor onbepaalde duur schriftelijk worden afgesloten.

Ook de arbeidsovereenkomst voor deeltijdse arbeid moet schriftelijk vastgelegd worden. Als dat niet het geval is, wordt de werknemer beschouwd als voltijds in dienst genomen. In de arbeidsovereenkomst voor deeltijdse arbeid staat het arbeidsstelsel en het uurrooster vermeld. Een deeltijdse arbeidsovereenkomst kan niet afgesloten worden voor minder dan 13u per week. 

Je arbeidsduur

In jouw sector ligt de gemiddelde arbeidsduur op 38 uur per week. 

Om de arbeidscontinuïteit te garanderen, is het mogelijk dat je in de gezinszorg soms buiten de normale arbeidsuren (maandag-zaterdag van 7u tot 20u) werkt. Hiervoor krijg je recht op vergoedingen voor buitengewone prestaties (zie onder ‘je loon’). 

De minimale duur van een werkperiode is 3u. Op een zaterdag, zondag of feestdag is de minimumduur van een werkperiode 2u. 

In de gezinszorg is het voor verzorgenden, oppassers en huishoudhulpen mogelijk om over te stappen in een systeem van variabele tewerkstelling. Let op: dit kan nooit verplicht worden door de organisatie! In een systeem van variabele tewerkstelling moet je gemiddelde wekelijkse arbeidsduur over een periode van 1 jaar gerespecteerd worden. Dit betekent dat je sommige weken meer of minder presteert dan je vastgelegde arbeidsduur, maar dit mag nooit meer zijn dan 9u per dag of 45u per week. Als je toch meer werkt, heb je recht op een compensatie in de vorm van 100% inhaalrust en 50% vergoeding of 150% inhaalrust. Meer weten over de variabele tewerkstelling? Aarzel niet om je BBTK-delegees of je lokale BBTK-afdeling te contacteren.

Je loon

De sectorale loonbarema’s zijn de minimale lonen die gelden in een bepaalde sector. Dit betekent dat je werkgever je een hoger loon kan uitbetalen, maar nooit lager mag gaan dan de vastgelegde sectorbarema’s.  Je kan je sectorbarema’s raadplegen bij je BBTK-delegees en op onze website. Om je barema na te gaan zoek je op je loonfiche je functiecategorie op, en op basis van je functiecategorie kan je je correcte barema terugvinden.

Daarnaast word je in je sector ook beloond voor flexibiliteit in de vorm van vergoedingen voor buitengewone prestaties. Deze vergoedingen zijn niet onderling combineerbaar, wanneer verschillende vergoedingen van toepassing zijn, zal je telkens het hoogste bedrag krijgen. Let op: werknemers kunnen er ook voor kiezen om geen uitbetaling van een vergoeding te krijgen, maar om de buitengewone prestaties te compenseren met inhaalrust. 

• Werken op zaterdag: vergoeding van 30% bovenop je basisloon
• Werken op zondag: vergoeding van 100% bovenop je basisloon
• Werken op een feestdag: vergoeding van 100% bovenop je basisloon
• Avond (tussen 20u en 22u en ’s nachts): vergoeding van 30% bovenop je basisloon
  • Voor elke prestatie tussen 22u en 7u word je minstens voor 8u arbeid betaald
• Avond (tussen 18u en 20u): vergoeding van 15% bovenop je basisloon

Bij het presteren van buitengewone prestaties mag je niet elke taak uitvoeren: 

• Zaterdag, zondag, feestdag en ’s avonds tussen 20u en 22u: ADL-functies waarbij de klemtoon ligt op verzorgende activiteiten
• Nachtwerk na 22u: ADL-verzorging van klanten die door de arts zijn beoordeeld als palliatief of die zich in een levensbedreigende situatie bevinden

Daarnaast zijn er nog toeslagen om werknemers te vergoeden voor hun flexibiliteit: 

• Toeslagen voor uurroosterverstoring: verstoring van je uurrooster met meer dan 1u op vraag van de werkgever, minder dan 5 dagen voor de prestatie
  • 8 euro: wijziging op de 4de, 3de of 2de werkdag voor de prestatie
  • 15 euro: wijziging de werkdag voor de prestatie
  • 18,5 euro: wijziging op de dag van de prestatie
• Toeslagen voor bereikbaarheid omkaderingspersoneel: wachtsysteem waarbij het begeleidend personeel telefonisch bereikbaar moet zijn buiten het uurrooster
  • 55 euro voor een wachtperiode van 24u
  • Telefonische oproepen en eventueel bijkomende prestaties tellen als arbeidstijd, en ook de vergoedingen voor weekendwerk, werk op feestdagen en avond- en nachtwerk zijn hier op van toepassing

Werknemers die verplicht zijn werkkledij te dragen (o.a. verzorgenden, logistieke hulpen, klusjesmannen, dienstencheque-werknemers) hebben recht op een kledijvergoeding van 0,10 euro per aangevatte werkdag. Deze vergoeding wordt maandelijks betaald en dient om de werkkledij die door de werkgever ter beschikking wordt gesteld proper te houden.

Je eindejaarspremie

Werknemers in de gezinszorg hebben recht op een volwaardige eindejaarspremie, ook wel de dertiende maand genoemd. De referteperiode loopt van 1 oktober van het jaar voorafgaand aan het uitbetalingsjaar en 30 september van het uitbetalingsjaar. Als je in die periode voltijds hebt gewerkt, heb je recht op de volledige premie. Als dat niet het geval is krijg je een eindejaarspremie in verhouding. Elke gewerkte maand geeft recht op 1/12de van de premie.

Werknemers in de dienstencheque-sector krijgen een eindejaarspremie waarvan het bedrag wordt berekend door de som te maken van een vast geïndexeerd gedeelte (in 2023 bedroeg dit 416,40 euro), een vast niet-geïndexeerd gedeelte van 55,08 euro en een variabel gedeelte dat 2,5% van het brutojaarloon bedraagt. De referteperiode voor dienstencheque-werknemers loopt van 1 januari tot 30 november. Als je in die periode voltijds hebt gewerkt, heb je recht op de volledige premie. Als dat niet het geval is krijg je een eindejaarspremie in verhouding. Elke gewerkte maand geeft recht op 1/11de van de premie.

Je eindejaarspremie wordt in december uitbetaald.

Verplaatsingsonkosten

Voor woon-werkverkeer geldt de volgende regeling:

• Trein: volledig terugbetaald
• Privévervoermiddel:
  • (Elektrische) fiets, speed pedelec, motor of bromfiets: 0,24 euro/km
    • Let op: voor dienstencheque-werknemers en hun omkaderingspersoneel is dit 0,23 euro/km
  • Andere vervoermiddelen: 80% van de prijs van een treinkaart 2de klasse voor het aantal kilometers afgelegd tussen de woonplaats en de werkplaats

Voor dienstverplaatsingen, andere dan woon-werkverkeer, in opdracht van je werkgever geldt de volgende regeling voor verzorgenden en logistieke hulpen:

• Fiets: 0,24 euro/km
• Wagen: 0,3542 euro/km
  • Dit bedrag werd in 2022 en 2023 tijdelijk opgetrokken door de hoge energiekosten. BBTK blijft ervoor ijveren om dit bedrag structureel en permanent te verhogen.
• Let op: wanneer je een dienstverplaatsing doet in opdracht van je cliënt (bijv. boodschappen doen) heb je recht op 0,4269 euro/km.

Voor dienstverplaatsingen, andere dan woon-werkverkeer, in opdracht van je werkgever geldt de volgende regeling voor omkaderingspersoneel en administratief personeel: 

• Fiets : 0,24 euro/km
• Wagen : 0,4269 euro/km
• Openbaar vervoer : vergoeding reële kostprijs

Voor dienstverplaatsingen, andere dan woon-werkverkeer, in opdracht van je werkgever geldt de volgende regeling voor dienstencheque-werknemers en dienstencheque-omkaderingspersoneel: 

• Fiets : 0,23 euro/km
• Wagen :
  • Omkaderingspersoneel : 0,4269 euro/km
  • Basiswerknemers : 0,28 euro/km
• Openbaar vervoer : vergoeding reële kostprijs

De terugbetaling gebeurt telkens ten laatste tijdens de loonafrekening van de maand volgend op de maand waarin de vervoerskosten worden gemaakt. 

Arbeidsongeschiktheid

Eerst en vooral is het belangrijk dat je onmiddellijk je werkgever verwittigt wanneer je arbeidsongeschikt bent. Daarna moet je binnen de twee werkdagen die volgen een medisch attest bezorgen aan je werkgever. De specifieke regels over hoe je dit medisch attest kan bezorgen (elektronisch, aangetekend etc.) kan je vinden in je arbeidsreglement. Sinds 2023 moet je voor de eerste dag ziekte geen attest meer bezorgen, en volstaat het om je werkgever onmiddellijk te verwittigen. Dit is drie keer per jaar mogelijk, vanaf de vierde keer zal je wel moeten voorzien in een attest.

Je hebt als bediende recht op één maand gewaarborgd loon bij ziekte. Bij arbeiders is dit de eerste 7 dagen ziekte, dat tot 30 dagen ziekte verminderd wordt naar een percentage van je loon. Nadien heb je recht op een uitkering van je ziekenfonds. Bij een contract van bepaalde duur van minder dan drie maanden heb je geen recht op gewaarborgd loon en ontvang je onmiddellijk een uitkering van je ziekenfonds. 

Verlof

Je hebt recht op vier weken wettelijke vakantie. Van deze vier weken kan je er drie aaneensluitend nemen, inclusief drie weekends. Je werkgever kan je verlofaanvraag uitzonderlijk weigeren omwille van organisatorische noodwendigheden. Vooraleer tot weigering over te gaan, moet je werkgever wel eerst alle beschikbare ondersteunings- of vervangingsmogelijkheden bekeken hebben. 

Daarnaast zijn er in je sector ook conventionele verlofdagen en anciënniteitsverlofdagen: 

• Vanaf de leeftijd van 35 jaar en tot en met 44 jaar heb je recht op 5 conventionele verlofdagen. 
• Bij 5 of meer jaar dienstanciënniteit heb je recht op een dag anciënniteitsverlof. Bij 10 of meer jaar dienstanciënniteit heb je recht op 2 dagen anciënniteitsverlof (let op: deze tweede dag wordt niet toegekend aan dienstencheque-werknemers).

Vanaf 2024 zal je, wanneer je ziek wordt tijdens je vakantie, je vakantiedagen kunnen omzetten in ziektedagen. Je ontvangt dan gewaarborgd loon voor ziekte en behoudt het recht om de vakantiedagen later op te nemen. Je moet hiervoor onmiddellijk je werkgever verwittigen, hem een geneeskundig getuigschrift bezorgen en meedelen dat je je vakantiedagen op een later moment wil opnemen. 

Vrijstelling van arbeidsprestaties (‘rimpeldagen’)

In je sector heb je vanaf een bepaalde leeftijd recht op vrijstelling van arbeidsprestaties, de zogenaamde VAP-dagen/rimpeldagen. Hieronder vind je een overzicht van de vrijstelling van arbeidsprestaties voor voltijdse werknemer. Voor deeltijdse werknemers wordt dit in verhouding tot de arbeidsduur bepaald.

• Vanaf 45 jaar heb je recht op 12 dagen vrijstelling per jaar
• Vanaf 50 jaar heb je recht op 24 dagen vrijstelling per jaar
• Vanaf 55 jaar heb je recht op 36 dagen vrijstelling per jaar

Tijdskrediet 

Tijdskrediet is een individueel recht om je loopbaan te onderbreken of je prestaties gedurende je loopbaan te verminderen. Dit recht garandeert dat je achteraf terug aan het werk kan in je oorspronkelijke werkregeling. Tijdens het tijdskrediet krijg je een vergoeding om het loonverlies te compenseren. Naast het tijdskrediet met motief bestaat er ook een bijzondere vorm van tijdskrediet voor oudere werknemers, de landingsbanen genoemd. Hierop wordt verder ingegaan onder het hoofdstuk ‘eindeloopbaan’.

Binnen het tijdskrediet met motief wordt er een onderscheid gemaakt naargelang het motief: 

• Tijdskrediet met motief opleiding: maximum 36 maanden.
• Tijdskrediet met motief zorg (zorgen voor je kind dat jonger is dan 8 jaar, palliatieve zorgen verlenen of zorg/medische bijstand verlenen aan een zwaar ziek gezins- of familielid tot de 2de graad): maximum 51 maanden.

Let op: om recht te hebben op het opnemen van tijdskrediet met motief moet je minstens 24 maanden anciënniteit hebben.

Tijdens het opnemen van tijdskrediet met motief kan je een onderbrekingsuitkering krijgen van de RVA om het verlies van loon te compenseren. Daarbovenop kan je ook in aanmerking komen voor de Vlaamse aanmoedigingspremie. Heb je hier vragen over? Neem dan contact op met je BBTK-delegees of lokale BBTK-afdeling. Zij kunnen je het beste verder helpen met jouw individuele situatie.

Klein verlet

Er zijn bepaalde familiale omstandigheden of burgerlijke verplichtingen die je recht geven op ‘klein verlet’. In zo’n geval mag je afwezig zijn op het werk, maar behoud je wel je loon. Er zijn een hele reeks gebeurtenissen die het recht op ‘klein verlet’ openen. Denk bijvoorbeeld aan een begrafenis of een huwelijk van een familielid, of je eigen huwelijksfeest of wettelijke samenwoning. Je kan een gedetailleerde lijst van deze gebeurtenissen terugvinden in je arbeidsreglement. Raak je er niet aan uit? Aarzel niet om je BBTK-delegee aan te spreken.

Sociaal verlof

Het sociaal verlof, of verlof om dwingende redenen, geeft je recht op tien dagen onbezoldigde afwezigheid per jaar. Dwingende redenen zijn onvoorzienbare gebeurtenissen die een dringende en noodzakelijke tussenkomst vereisen. Een aantal voorbeelden zijn ziekte, ongeval of hospitalisatie van een persoon die met de werknemer samenwoont, of schade aan de woning van de werknemer door een brand of natuurramp. 

In zo’n gevallen verwittig je je werkgever op voorhand, of zo snel mogelijk, en mag je de tijd die nodig is afwezig zijn, met een maximum van 10 dagen per jaar.

Eindeloopbaan

Vanaf de leeftijd van 55 jaar tot aan je pensioen kan je je arbeidsprestaties verminderen tot  een halftijdse betrekking of met 1/5de. Deze zogenaamde landingsbanen zijn mogelijk als je voldoet aan de volgende voorwaarden: 

• Je werkt in een bedrijf in herstructurering of moeilijkheden OF
• Je bent een werknemer met een lange loopbaan (35 jaar als loontrekkende) OF
• Je hebt gewerkt in een zwaar beroep gedurende 5 jaar in de afgelopen 10 jaar of 7 jaar in de afgelopen 15 jaar OF
• Je hebt gedurende minstens 20 jaar gewerkt in een regime van nachtarbeid.

Daarnaast bestaat er ook het vroegere brugpensioen, het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag. Bij SWT ben je ontslagen om een andere reden dan een dringende reden, en heb je afhankelijk van je leeftijd en je beroepsloopbaan onder bepaalde voorwaarden recht op een aanvullende vergoeding van je werkgever. 

• SWT lange loopbaan: 
  • Minstens 60 jaar zijn bij het beëindigen van je arbeidsovereenkomst EN
  • Een loopbaan van 40 jaar kunnen aantonen.
• SWT zwaar beroep: 
  • Minstens 60 jaar zijn bij het beëindigen van je arbeidsovereenkomst EN
  • Een loopbaan van minstens 35 jaar kunnen aantonen EN
  • Ofwel minstens 5 jaar in de afgelopen 10 jaar, ofwel minstens 7 jaar in de afgelopen 15 jaar in een zwaar beroep gewerkt hebben. 
• SWT nachtarbeid: 
  • Minstens 59 jaar zijn bij het beëindigen van je arbeidsovereenkomst EN
  • Een loopbaan van 33 jaar kunnen aantonen EN
  • Minstens 20 jaar in een arbeidsregime met nachtarbeid gewerkt hebben.

Syndicale premie

Elke maand betaal je een bijdrage aan BBTK zodat wij je rechten zouden kunnen verdedigen. Als wederdienst hiervoor ontvang je jaarlijks een sociaal voordeel, de syndicale premie. In jouw sector bedraagt deze premie 120 euro bij een voltijdse bijdrage van vakbondslidgeld.

Om recht te hebben op een syndicale premie moet je ten laatste op 31 december in het jaar voorafgaand aan het uitbetalingsjaar aangesloten zijn bij BBTK, en in orde zijn met je lidgeld. Daarnaast moet je in het kalenderjaar voorafgaand aan het uitbetalingsjaar ook gewerkt hebben in de gezinszorg. Als je niet het volledige jaar actief was in de sector, heb je recht op 10 euro per gewerkte maand. 

Aanvullend pensioen

In jouw sector heb je recht op een aanvullend pensioen, ook wel de tweede pensioenpijler genoemd. Sinds 2011 stort je werkgever om de 3 maanden een bedrag aan het pensioenfonds. Vanaf het moment dat je met pensioen gaat, wordt het opgebouwde bedrag samen met je wettelijk pensioen uitgekeerd. Je moet hier zelf niks voor doen en dit kost jou ook niks extra. Je krijgt jaarlijks een overzicht van het opgebouwde bedrag via een pensioenfiche.